အျမင့္ျမတ္ဆံုး အလံေတာ္

အျပာသဒၶါ၊ အ၀ါျမင့္ျမတ္
နီမွာပညာ၊ ျဖဴေရာင္၀င္း၀င္း စင္ၾကယ္ျခင္းတည္း
တဏွာကင္းေျပာင္း လိေမၼာ္ေရာင္ႏွင့္
ေရာင္စဥ္ျဖာျဖာ သေကၤတာမွာ
အရိယာ၏ ေဖာ္ညႊန္းဂုဏ္ရည္
စာသြန္းစီသည္ လ၀န္းေရာင္ျခည္
ဓမၼေစတီ။

ဓမၼေစတီဆရာေတာ္ႀကီး ေဟာၾကားတဲ့တရားေတာ္ထဲက ဗုဒၶဘာသာအလံေတာ္အေၾကာင္း ဖြဲ႔ဆိုခ်က္ပါ။ ဗုဒၶဘာသာအထြန္းကားဆံုးေသာ ႏိုင္ငံေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေမြးဖြားႀကီးျပင္းသူပီပီ သာသနာ့အလံေတာ္နဲ႔ မစိမ္းေပမယ့္ ရွက္ရွက္နဲ႔ ဝန္ခံရရင္ ကိုယ္ကိုးကြယ္ရာဘာသာရဲ႕ အလံေတာ္ထဲက ဒီဇိုင္းနဲ႔ အေရာင္ေတြရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို တခါမွ နက္နက္နဲနဲ မေတြးခဲ့မိပါဘူး။ တေန႔ကမွ ေမာင္ငယ္ေလး ေအာင္ဦး(ဓမၼရသ)က Wikipedia ထဲက သာသနာ့အလံအေၾကာင္းကို ကူးပို႔ၿပီး ဘာသာျပန္ၾကည့္ဖို႔ တိုက္တြန္းလာမွ ေသခ်ာဖတ္မိၿပီး ဒီပို႔စ္ေလးကို တင္ျဖစ္သြားတာပါ။ ဘာသာျပန္ရာမွာ နာမည္တခ်ိဳ႕ကို ျမန္မာအသံထြက္နဲ႔ေရးရင္ အမွားအယြင္းပါမွာစိုးလို႔ အဂၤလိပ္လိုပဲ ေရးလိုက္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေသာ စာလံုးမ်ားကိုလည္း ဘာသာျပန္တဲ့ေနရာမွာ ကၽြန္မ သိသေလာက္ေလးနဲ႔ အနီးစပ္ဆံုး ႀကိဳးစားဘာသာျပန္ထားပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြအတြက္ သိသင့္တယ္ထင္တဲ့ ဗဟုသုတေလးကို ကိုယ္ဖတ္ရသေလာက္ ျပန္ေဝမွ်ခ်င္ယံုသက္သက္ပါ။ အမွားအယြင္းေတြ ရွိခဲ့ရင္လည္း ဝိုင္းျပင္ဆင္ေပးဖို႔ ေတာင္းခံခ်င္သလို အားနည္းခ်က္ေတြရွိခဲ့ရင္လည္း နားလည္ခြင့္လႊတ္ေပးၾကဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံပါတယ္ရွင္။ မူရင္းပို႔စ္နဲ႔ ဓမၼေစတီဆရာေတာ္ႀကီးရဲ႕ ဖြဲဆိုခ်က္တို႔ကို ေပးပို႔ေပးတဲ့ ေမာင္ငယ္ေလး ေအာင္ဦး(ဓမၼရသ)၊ ကၽြန္မ မသိတဲ့ စာလံုးအေခၚအေဝၚေတြကို ေျပာျပၿပီး အမွားေတြ ျပင္ဆင္ေပးခဲ့တဲ့ ေမာင္ငယ္ေလး သုခရိပ္ နဲ႔ Wikipedia မွာ မူရင္းေရးသားခဲ့သူတို႔ကိုလည္း အထူးပဲ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ရွင္။

သမိုင္း

အလံေတာ္ကို ၁၈၈၅ ခုႏွစ္မွာ သီရိလကၤာႏိုင္ငံ ကိုလံဘိုျမိဳ႕မွာ ကိုလံဘုိေကာ္မတီက ဒီဇိုင္းေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ ေကာ္မတီမွာ Ven. Hikkaduwe Sri Sumangala Thera (ဥကၠဌ), Ven. Migettuwatte Gunananda Thera, Don Carolis Hewavitharana (အနာဂါရိက ဓမၼပါလအရွင္ ရဲ႕ဖခင္), Andiris Perera Dharmagunawardhana (အရွင္အနာဂါရိက ဓမၼပါလအရွင္ ရဲ႕ မိခင္ဘက္က အဖိုး), William de Abrew, Charles A. de Silva, Peter de Abrew, H. William Fernando, N. S. Fernando and Carolis Pujitha Gunawardena (အတြင္းေရးမႈး) တို႔ ပါဝင္ပါတယ္။

အလံေတာ္ကို ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၁၇ ရက္ေန႔ထုတ္ Sarasavi Sandaresa သတင္းစာမွာ စတင္ပံုႏွိပ္ျဖန္႔ခ်ိခဲ့ၿပီး Vesak Day (ကၽြန္မတို႔ရဲ႕ ကဆုန္လျပည့္ေန႔) ျဖစ္တဲ့ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၈ ရက္ေန႔မွာ Kotahena အရပ္မွာရွိတဲ့ Dipaduttamarama မွာ Ven. Migettuwatte Gunananda Thera က လူထုျမင္ကြင္းမွာ ပထမဆံုးလႊင့္တင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေန႔ဟာ ျဗိတိသွ်တို႔အုပ္စိုးတဲ့ကာလမွာ ပထမဆံုး Vesak ျပည္သူ႔ရံုးပိတ္ရက္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

Theosophical အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ဥကၠဌျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ ဂ်ာနယ္လစ္ ဗိုလ္မွဴးႀကီး ဟန္နရီစတီးလ္အိုလ္ေကာ့တ္က အလံေတာ္ရဲ႕ ရွည္လ်ားတဲ့ အတန္းလိုက္ပံုသ႑ာန္ဟာ ေနရာတိုင္းမွာ အသံုးျပဳလို႔ အဆင္မေျပႏိုင္ဘူးလို႔ ထင္ျမင္တာေၾကာင့္ ေျပာင္းလဲျပင္ဆင္ဖို႔ အၾကံေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလံေတာ္ရဲ႕ အရြယ္အစားနဲ႔ ပံုသ႑ာန္ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အလံေတြအတိုင္း ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ျပဳျပင္မႈေတြကို သင့္ေတာ္သလိုျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အသစ္ျပင္ဆင္ထားတဲ့ အလံေတာ္ကို ၁၈၈၆ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၈ရက္ေန႔မွာ Sarasavi Sandaresa သတင္းစာမွာပဲ ပံုႏွိပ္ျဖန္႔ေဝခဲ့ၿပီး ၁၈၈၆ ခုႏွစ္ Vesak Day (ကဆုန္လျပည့္ေန႔) မွာ လူထုျမင္ကြင္းမွာ လႊင့္တင္ခဲ့ျပန္ပါတယ္။

၁၈၈၉ ခုႏွစ္မွာ အနာဂါရိက ဓမၼပါလအရွင္နဲ႔ အိုလ္ေကာ့တ္တို႔က ဂ်ပန္ဘုရင္ကို အလံေတာ္ျပသၿပီး ဂ်ပန္ႏိုင္ငံနဲ႔ စတင္မိတ္ဆက္ေပးခဲ့ၿပီး ေနာက္တဆက္ထဲ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုလည္း ဆက္လက္မိတ္ဆက္ေပးခဲ့ပါတယ္။

၁၉၅၀ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၅ ရက္ေန႔မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ကမာၻ႔ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား ညီလာခံ (Conference of the World Fellowship of Buddhists) ဖြင့္ပြဲမွာ တည္ေထာင္သူ ဥကၠဌ ပါေမာကၡႀကီး G P Malasekera က အလံေတာ္ကို ကမာၻတဝွမ္းမွာရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ အလံေတာ္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ဖို႔ အဆိုျပဳပါတယ္။ ဒီအဆိုျပဳခ်က္ကို တညီတညႊတ္ထဲ အဆင့္ဆင့္ျဖန္႔ေဝၾကၿပီး ပ်ံ႔ႏွံ႔သြားပါတယ္။

အေရာင္မ်ား

အလံေတာ္မွာပါဝင္တဲ့ အေရာင္ငါးမ်ိဳးဟာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ သဗၺညဳတဥာဏ္ေတာ္ကို ရရွိခ်ိန္ ကိုယ္ေတာ္ကေန ကြန္႔ျမဴးထြက္ေပၚတဲ့ ေရာင္ျခည္ေတာ္ ေျခာက္သြယ္ကို ကိုယ္စားျပဳပါတယ္။

ျပာေသာေရာင္ျခည္ (နီလ) = ကရုဏာ၊ ျငိမ္းခ်မ္းမႈ ႏွင့္ စၾကာ၀ဠာသို႔ ျဖန္႔က်က္ေသာ ေမတၱာေတာ္။
ဝါေသာေရာင္ျခည္ (ပီတ)= အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ ~ အစြန္းေရာက္ျခင္း၊ သတိလက္လြတ္ေနျခင္းမ်ားကို ေရွာင္က်ဥ္ျခင္း။
နီေမာင္းေသာေရာင္ျခည္(ေလာဟိတ)= လက္ေတြ႕က်င့္ၾကံျခင္း၏ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား ~ ေအာင္ျမင္ျခင္း၊ အသိဥာဏ္၊ သီလ၊ ကံႏွင့္ ေစာင့္စည္းမႈ။
ျဖဴေသာေရာင္ျခည္ (ၾသဒါတ)= တရားဓမၼ၏ စင္ၾကယ္ျခင္း ~ အခ်ိန္၊ ေနရာ အကန္႔အသတ္တို႔ကို လြန္ေျမာက္၍ သံသရာဝဋ္ဆင္းရဲမွာ လြတ္ေျမာက္ေအာင္ လမ္းျပျခင္း၊
လိေမၼာ္ေရာင္ျခည္ (မဥၹိ႒)= ဗုဒၶ၏ေဟာၾကားဆံုးမမႈမ်ား ~ အသိဥာဏ္ပညာ။

အလံေတာ္ေပၚက ေျခာက္ခုေျမာက္ ေဒါင္လိုက္လိုင္းကို က်န္တဲ့အေရာင္ငါးမ်ိဳးရဲ႕ ေလးေထာင့္လိုင္းေလးေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္ျပဳလုပ္ထားၿပီး အဲဒီလိုင္းဟာ ေရာင္ျခည္ေတာ္ထဲက အေရာင္ငါးမ်ိဳးေပါင္းစံုမႈကို ကိုယ္စားျပဳပါတယ္။ အဲဒီ ေပါင္းစပ္မႈအေရာင္ဟာ “ပဘႆရ” (အလင္းရဲ႕အဓိက အႏွစ္ခ်ဳပ္) ကို ရည္ညႊန္းပါတယ္။

တိဗက္မွာေတာ့ အလံေတာ္ထဲက လိုင္းေတြဟာ (ကမာၻတလႊားက) ဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားရဲ႕ သကၠန္းအေရာင္မ်ိဳးစံုကို ေအာင္လံတံခြန္တစ္ခုထဲမွာ တစုတစည္းထဲ ေဖာ္ညႊန္းပါတယ္။ တိဗက္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားရဲ႕ သကၠန္းဟာ ၾကက္ေသြးေရာင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလံေတာ္မူရင္းပံုစံထဲက လိေမၼာ္ေရာင္ကို တခါတရံ ၾကက္ေသြးေရာင္နဲ႔ အစားထိုးတတ္ၾကပါတယ္။

ဂိုဏ္းဂဏဆိုင္ရာ မူကြဲမ်ား

ဂိုဏ္းဂဏခြဲျခားမႈ မရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာအလံေတာ္ကေတာ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းေပါင္းမ်ားစြာရဲ႕ အထက္မွာ တလူလူ လြင့္ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕ ေဟာၾကားသင္ျပတဲ့ ပံုစံကို အသားေပး အေလးထားတဲ့အေနနဲ႔ အလံေတာ္ရဲ႕အေရာင္ေတြကို ေျပာင္းလဲထားတာေတြ ရွိပါတယ္။

~ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက ရွင္းဗုဒၶဘာသာေက်ာင္းရဲ႕ အလံေတာ္ေပၚက လိေမၼာ္ေရာင္လိုင္းကို ပန္းေရာင္လိုင္းနဲ႔ အစားထုိးပါတယ္။
~ နိေပါႏိုင္ငံက တိဗက္ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြကေတာ့ လိေမၼာ္ေရာင္လုိင္းကို သေျပမွည့္ေရာင္နဲ႔ အစားထိုးပါတယ္။
~ ျမန္မာႏိုင္ငံက ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြကေတာ့ လိေမၼာေရာင္လိုင္းကို အစိမ္းပုတ္ေရာင္နဲ႔ အစားထိုးပါတယ္။
~ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက Soka Gakkai ကေတာ့ အျပာ၊ အဝါနဲ႔ အနီေရာင္သံုးမ်ိဳးစပ္ကို အသံုးျပဳပါတယ္။

http://www.shwepyithu.com/